KONWENCJA Nr 1
MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY
dotycząca ograniczenia czasu pracy do ośmiu godzin dziennie i czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo w zakładach przemysłowych

Data wejścia w życie: 18 lipca 1951 r.
Sesja Konferencji:1

Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy,

 zwołana w Waszyngtonie przez Rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki w dniu 29 października 1919 r.,

postanowiwszy przyjąć niektóre wnioski dotyczące stosowania zasady ośmiogodzinnego dnia i czterdziestoośmiogodzinnego tygodnia pracy, która to sprawa stanowi pierwszy punkt porządku dziennego sesji Waszyngtońskiej Konferencji,

postanowiwszy, że wnioski te zostaną ujęte w formę konwencji międzynarodowej, przyjmuje następującą Konwencję, która otrzyma nazwę: Konwencja dotycząca czasu pracy (przemysł), z 1919 r., do ratyfikacji przez Członków Międzynarodowej Organizacji Pracy, zgodnie z postanowieniami Konstytucji Międzynarodowej Organizacji Pracy:

Artykuł 1

1. Dla celów niniejszej Konwencji określenie „przedsiębiorstwo przemysłowe" obejmuje w szczególności:

a) kopalnie, kamieniołomy i inne przedsiębiorstwa wydobywcze minerałów z ziemi;

b) przedsiębiorstwa przemysłowe, w których produkty są wytwarzane, przerabiane, oczyszczane, naprawiane, zdobione, wykańczane, przygotowywane do sprzedaży, rozdrabniane lub niszczone albo w których materiały ulegają przetwarzaniu, włączając budowę okrętów oraz wytwarzanie, przetwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej lub transmisję jakiejkolwiek mocy napędowej;

c) budowę, odbudowę, konserwację, naprawę, przeróbkę lub burzenie wszelkich budowli, linii kolejowych, linii tramwajowych, przystani, doków, pirsów, kanałów, śródlądowych dróg wodnych, dróg, tuneli, mostów, wiaduktów, kolektorów, ścieków, studzien, instalacji telegraficznych lub telefonicznych, elektrowni, gazowni, wodociągów lub inne roboty budowlane, jak również prace przygotowawcze do wszelkich takich robót czy konstrukcji lub kładzenie pod nie fundamentów;

d) przewóz osób lub towarów drogą lądową, kolejową, morską lub śródlądową drogą wodną, włączając przeładunek towarów w dokach, przystaniach, na nabrzeżach i w magazynach, ale z wyłączeniem transportu ręcznego.

2. Postanowienia dotyczące transportu drogą morską i śródlądową będą określone przez specjalną konferencję w sprawie zatrudnienia marynarzy morskich i śródlądowych.

 3. Właściwa władza każdego kraju ustali granicę podziału między przemysłem a handlem i rolnictwem.

Artykuł 2

We wszystkich przedsiębiorstwach przemysłowych, państwowych i prywatnych lub w zakładach im podległych, niezależnie od ich rodzaju, z wyjątkiem tych, w których zatrudnieni są wyłącznie członkowie tej samej rodziny, czas pracy personelu nie będzie mógł przekroczyć ośmiu godzin dziennie i czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo, z wyjątkiem przypadków podanych poniżej:

a) postanowienia niniejszej Konwencji nie mają zastosowania do osób zajmujących stanowiska nadzoru lub kierownicze, oraz osób zatrudnionych na stanowiskach o charakterze poufnym;

b) jeżeli w świetle obowiązującej ustawy lub panującego zwyczaju albo też w wyniku układów zawartych między organizacjami pracodawców i pracowników lub gdy takie organizacje nie istnieją — między przedstawicielami pracodawców i pracowników, czas pracy w jednym lub kilku dniach tygodnia jest krótszy od ośmiu godzin, w drodze aktu prawnego właściwej władzy publicznej lub układu między tymi organizacjami lub przedstawicielami można zezwolić na przekroczenie granicy ośmiu godzin pracy w pozostałych dniach tygodnia, jednakże z zastrzeżeniem, że w żadnym wypadku, zgodnie z postanowieniami tego ustępu, dzienny limit ośmiu godzin nie może być przekroczony więcej niż o jedną godzinę;
c) w przypadku pracy zmianowej, czas pracy może być dłuższy od ośmiu godzin dziennie i czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo, pod warunkiem, że średnia liczba godzin, obliczona w okresie trzech lub mniej tygodni, nie przekroczy ośmiu godzin dziennie i czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo.

Artykuł 3

Limit czasu pracy, wymieniony w art. 2, może być przekroczony w razie grożącego lub zaistniałego wypadku albo też w przypadku konieczności wykonania pilnych prac przy maszynach lub narzędziach, albo też w przypadku siły wyższej, ale jedynie w zakresie niezbędnym do uniknięcia poważniejszego zahamowania normalnej pracy zakładu.

Artykuł 4

Limit czasu pracy, wymieniony w art. 2, może być przekroczony przy pracach, których ciągłość, z uwagi na samą istotę tej pracy, powinna być zapewniona przez ciągłość zmian roboczych, pod warunkiem, że ten czas pracy nie przekroczy średnio pięćdziesięciu sześciu godzin tygodniowo. Taki system pracy nie powinien zmniejszać uprawnień pracowników w zakresie zagwarantowanego im przez ustawodawstwo krajowe wolnego czasu od pracy w zamian za pracę w należnym im dniu wolnym od pracy w tygodniu.

Artykuł 5

1. W przypadkach wyjątkowych, w których limit czasu pracy podany w art. 2 zostałby uznany za niemożliwy do zastosowania, i jedynie w tych przypadkach, układy zawarte między organizacjami pracodawców i pracowników mogą — jeśli rząd, któremu będą one musiały być przedłożone, przekształca ich wnioski i zastrzeżenia w odpowiednie przepisy — ustanowić na dłuższy okres tabele regulujące czas pracy dziennej.

2. Średni czas pracy, obliczony na podstawie określonej liczby tygodni, ustalonej w tabeli, nie może w żadnym przypadku przekraczać czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo.

Artykuł 6

1. Przepisy wydane przez władze publiczne ustalą dla przedsiębiorstw przemysłowych: a) stałe odstępstwa, jakie mogą być dozwolone w pracach przygotowawczych lub uzupełniających, które będą musiały być koniecznie wykonane poza ustalonym, normalnym czasem pracy w zakładzie, albo też dla niektórych kategorii pracowników o niestałym czasie pracy: b) okresowe odstępstwa, jakie będzie trzeba uwzględnić dla umożliwienia przedsiębiorstwom wykonania pewnych nadzwyczajnych prac.

2. Przepisy będą przyjęte po konsultacji z zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników, tam gdzie takie organizacje istnieją. W przepisach tych ustalona będzie maksymalna liczba godzin nadliczbowych, jaka będzie mogła być w każdym przypadku zastosowana. Stawki płac za godziny nadliczbowe będą powiększone o co najmniej 25% w stosunku do płacy normalnej.

Artykuł 7

 1. Każdy rząd przekaże do Międzynarodowego Biura Pracy:

a) wykaz robót sklasyfikowanych jako prace ciągłe, w rozumieniu art. 4;

b) pełną informację o praktyce stosowania umów wymienionych w art. 5 oraz

c) pełną informację o przepisach wydanych na podstawie art. 6 i ich stosowaniu.
2. Międzynarodowe Biuro Pracy będzie przedkładać corocznie sprawozdanie w tej sprawie Konferencji Ogólnej Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Artykuł 8

1. W celu ułatwiania stosowania postanowień niniejszej Konwencji, każdy pracodawca będzie:

a) podawał do wiadomości za pomocą ogłoszeń rozwieszonych w sposób widoczny w zakładzie pracy lub w każdym innym odpowiednim do tego celu miejscu, albo w każdy inny sposób, uznany przez rząd, godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, a jeżeli praca odbywa się na zmiany, godziny rozpoczęcia i zakończenia każdej zmiany; godziny będą ustalone w taki sposób, aby ich liczba nie przekroczyła granic przewidzianych niniejszą Konwencją; po ich zatwierdzeniu godziny te mogą być zmienione tylko w trybie i formie zawiadomienia, przyjętym przez rząd;

b) w podobny sposób podawał do wiadomości przyznane przerwy na odpoczynek w ciągu dnia pracy, nie wliczane do czasu pracy; c) prowadził rejestr, według formy ustalonej przez ustawodawstwo danego kraju, wszystkich godzin nadliczbowych, przepracowanych na mocy artykułów 3 i 6 niniejszej Konwencji.

2. Jako nielegalne będzie uważane zatrudnienie kogokolwiek poza godzinami pracy ustalonymi na mocy ust. a) lub w czasie godzin ustalonych na mocy ust. b).

* * *

Artykuły 9—13: Zmiany w stosowaniu Konwencji w odniesieniu do Japonii, Indii Brytyjskich, Chin, Persji, Syjamu, Grecji i Rumunii.

Artykuł 14

Stosowanie postanowień niniejszej Konwencji może być zawieszone w każdym kraju przez rząd w przypadku wojny lub innego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu narodowemu.

Artykuł 15: Ratyfikacje: standardowe postanowienie końcowe .1

Artykuł 16: Deklaracje stosowania do terytoriów niemetropolitalnych .2

Artykuły 17 i 18: Konwencja wejdzie w życie bezpośrednio po zarejestrowaniu dwóch ratyfikacji. Następnie Konwencja wejdzie w życie w stosunku do każdego Członka od daty zarejestrowania jego ratyfikacji.

Artykuł 19: Państwa ratyfikujące wprowadzą w życie postanowienia Konwencji nie później niż 1 lipca 1921 r.

Artykuł 20: Wypowiedzenie: jak w ust. 1 standardowego postanowienia końcowego .3

Artykuł 21: Badanie potrzeby rewizji: standardowe postanowienie końcowe .4

Artykuł 22: Teksty autentyczne: standardowe postanowienie końcowe .5

________________________________________

1Patrz Załącznik I
2Patrz Załącznik II

3Patrz Załącznik I 
4Patrz Załącznik I 
5Patrz Załącznik I